Tekelleşen Dijital Güçler

Joe Biden kazandı. Ülke 2021 Ocak ayından itibaren yeniden demokrat bir başkanın yönetimi altına girecek. Peki bu durum teknoloji devlerini acaba nasıl etkileyecek? Demokratların konulara daha evrensel ve bütünsel baktığı, çevre, yoksulluk, azınlık hakları gibi toplumsal konuları daha fazla sahiplendiği ve konulara bireyden ziyade daha toplumcu yaklaştığı zaten bildiğimiz bir gerçek. Dolayısı ile işte şimdi demokratların bu kolektif bakış açısının teknoloji devlerinin bireysel egemenliği ile çatışması öngörülüyor. Demokratlar uzun süredir Amazon ve Google gibi devlerin merkezileşen gücünden oldukça şikayetçi. Hatta ABD Adalet Bakanlığının Google’a online arama sektöründe bir monopol yaratmaktan ötürü ceza kesmesi artık adeta an meselesi. Buna benzer bir başka büyük ceza hatırlarsanız 1998 yılında yine ABD Adalet Bakanlığı tarafından Microsoft’a kesilmişti.

Özetçe demokratların talebi büyük teknoloji

devlerinin yan işleri ile ana işlerini birbirinden ayrıştırmaları. Mesela Amazon’un tüm satıcıları bir araya getirdiği platformunda kendi ürünlerini satmasını demokratlar hiç mi hiç uygun bulmuyor ve bunun yasaklanmasını talep ediyorlar. Çünkü şirket kendi platformunda kendi ürünlerinin tanıtımına ve satışına bir nevi “torpil” geçebilir ve bu torpil de ciddi bir haksız rekabet yaratabilir. Bu torpil şirketin bir başka sektörde de yepyeni başka bir dev marka yaratmasını hayli kolaylaştırabilir. Bir alanda çok güçlenen her alanda çok güçlenebilir ve tüm sektörler belirli egemen güçler altında tekelleşebilir. Aynı şekilde WhatsApp gibi sistemlerin de rakip uygulamalar ve sektöre yeni giren aplikasyonlarla senkronize edilebilir olması demokratların yine bir başka beklentisi. Aksi taktirde Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın tek merkeze bağlı olması yeni alternatiflerin pazarda yaygınlaşmasının da önünde büyük bir engel oluşturabilir.

Özetçe demokratların talebi büyük teknoloji devlerinin yan işleri ile ana işlerini birbirinden ayrıştırmaları. Mesela Amazon’un tüm satıcıları bir araya getirdiği platformunda kendi ürünlerini satmasını demokratlar hiç mi hiç uygun bulmuyor ve bunun yasaklanmasını talep ediyorlar. Çünkü şirket kendi platformunda kendi ürünlerinin tanıtımına ve satışına bir nevi “torpil” geçebilir ve bu torpil de ciddi bir haksız rekabet yaratabilir. Bu torpil şirketin bir başka sektörde de yepyeni başka bir dev marka yaratmasını hayli kolaylaştırabilir. Bir alanda çok güçlenen her alanda çok güçlenebilir ve tüm sektörler belirli egemen güçler altında tekelleşebilir. Aynı şekilde WhatsApp gibi sistemlerin de rakip uygulamalar ve sektöre yeni giren aplikasyonlarla senkronize edilebilir olması demokratların yine bir başka beklentisi. Aksi taktirde Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın tek merkeze bağlı olması yeni alternatiflerin pazarda yaygınlaşmasının da önünde büyük bir engel oluşturabilir.

Teknoloji devlerini hayatlarımızı kolaylaştırdığı için elbette ki seviyoruz ancak aynı zamanda onlar çekiniyoruz da… Bizi tek düzeleştirirler mi, tiranlaşıp piyasayı domine ederler mi ve değişimin önünü tıkarlar mı gibi böyle bir takım haklı kaygılarımız var. Verilerimiz üzerinden manipüle edilmemiz ve aynı şirketin farklı markalarından satın alım yapmaya gizlice yönlendirilmemiz elbette ki ciddi bir risk. Ancak diğer taraftan da bakınca tüm süreçlerin veriselleşmesi ve yapay zeka ile işlenen bu verilerin farklı alanlardaki en yeni ve iyi alternatifleri de önümüze otomatikman koyması bence bir o kadar da mümkün. Devir uzmanlaşma devri ve hiçbir tekel tüm sektörlerdeki tüm iş süreçlerinde uzmanlaşamaz. Teknoloji devlerinin hüküm sürdüğü yeni dünya düzeninde yapılabilecek en aklı salim hareketlerden birisi de muhtemelen kendi dikeyimizde uzmanlaşmak ve derinleşmek. Google, Amazon ve Facebook çok büyük, çok kapsayıcı ve çok genel. Ancak dönem daha spesifik, daha dikey ve daha özel. Lütfen bunları bir düşünün ve gereğini yapın dostlar. Güzel hafta sonları… #joebiden #demokratlar #verigizliliği #kvkk #gdpr #tekelleşme #antitröst #monopol #berkesarpaş